Balantidiaz

BALANTİDİAZ

Balantidiaz Balantidium coli adlı kiprikli ibtidai tərəfindən törədilən yoğun bağırsaq xəstəliyidir.  B coli  trofozoit və sist formasında olur və kor bağırsağdan tutmuş düz bağırsağa qədər bütün yoğun bağırsağı zədələyə bilir. Trofozoitlər ikili bölünmə yolu ilə çoxalır. Insan yoluxma qabiliyyətinə malikolna  sistləri udur və həmin sistlər yoğun bağırsağa gəlib çıxır. Bu orqanizmlər əsasən bağırsağın boşluğunda yaşayırlar , lakin bəzən selikli qişaya penetrasiya edə bilərlər və bağırsaqda yaralar törədə bilərlər.  B coli hialuronidaza ifraz etmək qabiliyyətinə malikdir və bu da onun selikli qişaya keçməsini asanlaşdırır.

EPİDEMİOLOGİYA

Balantidiaz donuz təsərrüfatı ilə məşğul olan şəxslərdə daha çox görünür. Immun  sistemi güclü olan şəxslərdə balantidiaz assimptomatik keçir. Kəskin və tam gedişli balantidiaz müalicə olunmayan şəxslərin 30% – də ölümlə nəticələnir. Immune sistemi zəif olan şəxslərdə – xüsusən də xərçənglə əlaqəli immunosupressiv vəziyyətlərdə balantidiazlı xəstələrdə pnevmoniya müşahidə oluna bilər.

SİMPTOMLAR

Balantidiazın əsas simptomlarına aşağıdakılar aiddir:

• Ishal (sulu, qanlı, selikli)
• Ürəkbulanma
• Qusma
• Qarın nahiyəsində ağrı
• Iştahasızlıq
• Çəkinin itirilməsi
• Başağrılar
• Kolit
• Qızdırma
• Kəskin maye itirilməsi

SƏBƏBLƏR – RİSK FAKTORLARI

Balantidiozun risk faktorlarına donuzlarla təmas, donuz ekskrementi ilə çirklənmiş gübrələrlə təmas və yaxınlığında  xəstə heyvanların yaşadığı su mənbələrindən istifadə aiddir. Zəif qidalanma, mədə turşuluöunun az olması, alkoqolizm və immune sistemin zəifləməsi xəstəliyin üzə çıxmasına rola malikdir.

DİAQNOZ

Diaqnoz üçün istifadə olunur:

• Nəcis nümunəsinin labarator müayinəsi – nəcisdə qısa kipriklərlə əhatə olunmuş, spiralvari hərəkət edən trofozoitlər aşkarlanır.
• Kolonoskopiya – yoöun bağırsağın endoskopik müayinəsi yaraların aşkarlanması üçün istifadə olunur. Əgər yaralar varsa həmin yaralardan müayinə üçün bioptat götürülür.
• KT – kompüter tomoqrafiya vasitəsiləağciyərlərin, limfa düyünlərinin, eləcə də , başqa orqanların prosesə qoşulub qoşulmadığı dəqiqləşdirilir.

B coli bağırsağların selikli və selikaltı qişalarını əhatə edərək yaralara, eozinofil və limfositlərin infiltrasiyasına səbəb ola bilər. yaraların kənarında və ya selikaltı absesslərin kənarlarında trofozoitlər aşkarlana bilər.

AĞIRLAŞMALAR

• Bağırsağın perforasiyası
• Qaraciyər və mesenteric limfa düyünlərinin zədələnməsi
• Pnevmoniya

MÜALİCƏ

Kəskin ishalı olan balantidiaz xəstələrində itirilmiş maye və elektrolitlərin bərpası müalicənin ilk mərhələsidir. Balantidiaz kəskin appendisitə səbəb ola bilər, bu zaman cərrahi müallicə tələb oluna bilər.

Ağırlaşmaların və ölümün qarşısını almaq üçün dərman müalicəsindən istifadə olunur. QİÇS xəstələrində və ya kəskin immune zəifliyi olan şəxslərdə balantidiazın dərmanlarla müalicəsi uzun müddət davam edə bilər.  Effektiv antibiotiklər – tetrasiklin, metronidazol, yodoquinol.

PROFİLAKTİKA

• Təmiz içməli su mənbələrindən istifadə etmək
• Donuzlarla təmasdan yayınmaq
• Donuz ekskrementli gübrələrə əllə toxunmamaq
• Gigiyenik təmiz ərazilərdə yaşamaq