Vitamin D və COVID-19: Yeni Araşdırmaların Nəticələri
COVID-19 pandemiyası dünyada yayılmağa davam etdikcə, xəstəliyin ağırlaşma və ölüm riskinin yüksək olduğu qrupların müəyyən edilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Son araşdırmalar göstərir ki, qanda vitamin D səviyyəsinin COVID-19-un ağırlıq dərəcəsi və mortallıq səviyyəsi ilə əlaqəsi mövcuddur.
Vitamin D immun sistemini viral infeksiyalardan qorumaqla yanaşı, COVID-19 ilə bağlı ağır simptomları, o cümlədən “sitokin tufanını” yüngülləşdirə bilər.
Vitamin D və COVID-19 Arasındakı Əlaqə:
Bir araşdırmada 20 Avropa ölkəsində qanda vitamin D səviyyəsi aşağı olan insanlarda COVID-19 hallarına və ölüm hallarına daha çox rast gəlindiyi müəyyən edilib. Xüsusilə İspaniya, İtaliya və İsveçrə kimi ölkələrdə yaşlı populyasiyanın qanda vitamin D səviyyəsinin kəskin aşağı olması müşahidə edilib. Bu, onların COVID-19-a daha həssas olduğunu göstərir.
İndoneziyada 780 COVID-19 xəstəsi üzərində aparılan başqa bir araşdırmada isə qanda vitamin D səviyyəsinin aşağı olması ölüm halları ilə güclü əlaqəli olduğu təsdiqlənib.
Vitamin D-in İmmun Sisteminə Təsiri:
Vitamin D immun sisteminin fəaliyyətində mühüm rol oynayır:
• Yüksək səviyyədə iltihabi sitokinlərin ifrazının qarşısını alır.
• Leykositlərin modulyasiyasını təmin edir.
• COVID-19 mənşəli “sitokin tufanını” yüngülləşdirməyə kömək edir.
• Ağciyərlərin zədələnməsini və respirator trakt infeksiyalarına yoluxma riskini azaldır.
Vitamin D Defisitinə Səbəb Olan Faktorlar:
Qanda vitamin D səviyyəsinin aşağı olmasının bir çox səbəbi var:
• Yaşlılıq
• Qış aylarında günəş şüalarının azlığı
• Dərinin piqmentasiyasının tünd olması
• Günəş şüaları ilə təmasın az olması
• Zəif qidalanma
Xüsusilə xəstəxana və baxım evlərində yaşayan fərdlərdə günəş şüaları ilə təmasın və balanslı qidalanmanın olmaması vitamin D çatışmazlığını daha da ağırlaşdırır.
Vitamin D Defisitinin Qarşısını Necə Almaq Olar?
Vitamin D çatışmazlığını azaltmaq üçün aşağıdakı addımlar tövsiyə olunur:
• Vitamin D ilə zəngin qidalarla qidalanmaq: Balıq yağı, yumurta sarısı, pendir, portağal şirəsi və s.
• Vitamin D əlavələri qəbul etmək: Xüsusilə günəş şüalarına az məruz qalan qruplar üçün faydalıdır.
• Günəş şüalarından faydalanmaq: Mümkün olduğu qədər açıq havada vaxt keçirmək.
Skandinaviya Ölkələrindən Nümunə:
Avropanın şimalında, xüsusilə Skandinaviya ölkələrində, vitamin D səviyyəsinin yüksək olduğu müəyyən edilib. Bunun əsas səbəbi balıq məhsullarından bol istifadə və vitamin D əlavələrinin geniş yayılmasıdır. Maraqlıdır ki, bu ölkələrdə COVID-19 hallarına digər Avropa ölkələrinə nisbətən daha az rast gəlinir.
Nəticə:
Vitamin D immun sistemin güclənməsində və COVID-19-un ağırlaşma riskinin azalmasında mühüm rol oynayır. Xüsusilə yaşlı populyasiya və vitamin D səviyyəsi aşağı olan fərdlər bu baxımdan daha həssasdır. Vitamin D qəbulunun artırılması və balanslı qidalanma bu qrupların COVID-19-dan qorunmasında effektiv üsullardan biri ola bilər.
