Poliomielit çox ağır formada sinir zədələnməsinə,iflicə,tənəffüs çətinliyinə və bəzən ölümə səbəb olan yoluxucu viral xəstəlikdir.
ABŞ-da təbii olaraq baş verən polimielit vəziyyəti ən son 1979-cu ildə görülmüşdür.Poliomielitə qarşı dünya miqyaslı bir mübarizə mövcud olsa da,polimielit Asiya və Afrika hissələrində uşaqlar və yetkinlərə təsir etməyə davam edir.
The Centers for Disease Control and Prevention (CDC) hər hansısa polimielit riski olan bir bölgəyə gedirsinizsə özünüzü xəstəliyə qarşı qorumağınızı məsləhət görür.Polimielit riski daşıyan bir əraziyə səyahət etməyi planlaşdıran peyvənd olunan insanlara inaktivasiya olunmuş poliovirus peyvəndi (İPV) köməkçi dozada verilir.Bundan sonra immunitet ömür boyu davam edir.
Polimielit iflic və ölümə səbəb olmasına baxmayaraq,virusa yoluxmuş insanların əksəriyyəti xəstələnmir və onlar yoluxmuş olduqlarının fərqində olmurlar.
Poliomielitin simptomları inkişaf edən bəzi insanlar,iflicə səbəb olmayan bir poliomielit tipi (abortiv polio) ilə qarşılaşır.Bu, adətən, digər viral xəstəliklərə xas olan eyni yüngül,qripə bənzər əlamətlər və simptomlara səbəb olur.
10 günə qədər davam edə biləcək əlamətlər və simptomlar aşağıdakılardır:
•Temperatur
•Boğaz ağrısı
•Baş ağrısı
•Qusma
•Yorğunluq
•Kürəkdə ağrı və ya sərtlik
•Boyun ağrısı və ya sərtlik
•Qol və ya ayaq ağrısı və ya sərtlik
•Əzələ zəifliyi və ya həssaslıq
Xəstəliyin ən ciddi bu forması nadir hallarda olur.Qızdırma və baş ağrısı kimi paralitik polimielitin ilkin əlamətləri və simptomları tez-tez qeyri-paralitik polimielitə özünü oxşadır.Bir həftə ərzində,bu simptomlarda birgə digər əlamətlər və simptomlar meydana gəlir:
•Reflekslərin itməsi
•Ağır əzələ ağrıları və ya zəiflik
•Sərbəst ətrafların iflici
Post-poliomielit sindromu polimielitdən illər sonra bəzi şəxslərdə yaranan əlillik əlamətləri toplusudur.Ümumi əlamətlər və simptomlar:
•Proqressiv əzələ və oynaq zəifliyi və ağrısı
•Yorğunluq
•Əzələ atrofiyası
•Nəfəs alma və ya udma problemləri
•Yuxu apnoesi kimi yuxuya bağlı tənəffüs pozğunluqları
•Soyuq temperatur tolerantlığının azalması
Polimielit yayılmış,dünyanın Orta və Cənubi Amerika, Afrika və Asiya kimi yerlərinə getməzdən əvvəl həkiminizə polimielit peyvəndi məsləhəti üçün müraciət edin.
Əlavə olaraq, həkiminizə müraciət edin, əgər:
•Uşağınız bütün peyvənd kursunu tamamlamayıbsa.
•Uşağınız,polimielit vaksininə allergik reaksiya göstərirsə.
•Uşağınız peyvənd vurulan sahədə yumşaq bir qızartı,ağrı və ya başqa problemlər yaşayırsa.
•İllər əvvəl poliomielit keçirmisinizsə və indi də səbəbi qeyri-müəyyən olan zəiflik və yorğunluğunuz varsa.
Poliomielit Polivirusla yoluxmuş şəxslərlə birbaşa əlaqə yolu ilə və ya bəzən çirklənmiş qida və su yolu ilə ötürülə bilər. Poliovirusun daşıyıcısı olan insanlar virusları həftələrlə nəcis yolu ilə yaya bilirlər. Virusu olan,lakin simptomları görünməyən insanlar da virusu başqalarına ötürə bilər.
Polio əsasən 5 yaşdan kiçik uşaqlara təsir edir.Ancaq peyvənd olunmayan istənilən hərkəs xəstəliyin inkişaf riski altındadır.
Paralitik polimielit müvəqqəti və ya daimi əzələ iflicinə,əlilliyə, sümük deformasiyalarına və ölümə səbəb ola bilər.
Polimielitin profilaktikasında ən effektiv yol vaksindir.
Uşaqların əksəriyyəti aşağıdakı dövrlərdə dörd dozada inaktivləşdirilmiş poliovirus peyvəndi (İPV) alır:
•2aylıq
•4aylıq
•6 ilə 18 ay arası
•məktəbə başlayarkən (4-6 yaş)
İPV zəifləmiş immunitet sistemi olan insanlar üçün təhlükəsizdir.Lakin vaksinin kəskin immun defisiti hallarında nə dərəcədə qoruyucu olduğu dəqiq deyil.Tez-tez rast gəlinən əlavə təsirlərə inyeksiya yerində ağrı və qızartı daxildir.
İPV bəzi insanlarda allergik reaksiyaya səbəb ola bilər.Peyvəndin tərkibində antibiotiklərdən,streptomisin, polimiksin B və neomisin müəyyən miqdar olduğu üçün bu dərmanlara reaksiya verən şəxslərə vaksin vurulmamalıdır.
Allergik reaksiyanın əlamətləri və simptomları adətən inyeksiyadan bir neçə saat sonra dəqiqələr ərzində baş verir.Əlamətlər:
•Çətinlik nəfəs alır
•Zəiflik
•Boğulma və ya xırıltılar
•Sürətli ürək vurğuları
•Səpki
•Başgicəllənmə
Hər hansısa bir kursdan sonra özünüzün və ya uşağınızın allergik reaksiyası varsa, dərhal tibbi yardım alın.
İPV və ya oral polio vaksini (OPV) olan birincili vaksin almış xəstəlmə riskinə məruz qalan bəzi böyüklər İPV-in tək qüvvətləndirici kursunu alırlar.
İPV-in tək qüvvətləndirici dozası ömür boyu davam edir. Risk altında olan böyüklərə, dünyanın polimielitə yoluxma hallarının hələ də yüksək olduğu bir hissəsinə gedən və ya polimieliti olan xəstələrə yardım göstərənlər şəxslər daxildir.
Peyvəndiniz yoxdursa ya da peyvənd olunduğunuzla bağlı sənədiniz yoxdursa,ilkin polimielit peyvənd kursunu vurdurun-ilk iki dozanı 4-8 həftə aralığında və üçüncü dozanı ikinci dozadan 6-12 ay sonra vurduracaqsınız.
