D vitamini düzeylerinin düşük olması hem koronavirüs enfeksiyonuna yakalanma riskini artırır, hem de hastalık bulguları daha fazla olur, hastalık daha ağır seyreder. Hastalık başında D vitamini düzeylerinin düşük olması, hastalık sonrasında uzun COVID olma riskini belirgin olarak artırır.
D vitamini düzeyi düşük olan yaşlı hastalarda koronavirüs enfeksiyonu daha ağır seyreder, daha fazla komplikasyon, yoğun bakım yatısı, solunum cihazına bağlanma ve ölüm görülür. Çocuklarda koronavirüs öncesi D vitamini takviyesi yapılması hastaneye yatış olasılığını düşürür.
D vitamini eksikliği ve koronavirüs enfeksiyonu arasındaki ilişki büyük ve hava kirliliği olan şehirlerde, ekvatordan uzak coğrafyalarda, koyu tenliler/zenciler ve yaşlılarda/bakım evinde kalanlarda daha fazla ve ölümcül enfeksiyon görülmesi ile daha pandemi ile ilan edilmeden Ocak 2020’de dile getirilmeye başlanmıştır.
Günümüzde pek çok nedenle toplumun çoğunluğunda D vitamini düzeyleri düşüktür.
D vitamini pek yok yolla Koronavirüs hastalığına yakalanma olasılığını azaltır, hastalığın daha hafif geçmesini sağlar:
Antioksidan
Antienflamatuar
PAF aktivitesi azaltıcı
Doğumsal bağışıklık sistemi içinde
Bronş epitelyal hücrelerinde virüs çoğalmasını engelleyici
Makrofajlardan katelisidin salınımında
Bağışıklık ve epitel hücrelerinden β defansin sekresyonu
Kornea ve böbrekte epitelyal geçirgenliği önleyici
Otofajiyi artırırrak
Bağırsak geçirgenliği önleyici
CRP düzeylerini düşürerek
Bağışıklık hücreleri farklılaşmasını sağlayıcı
Şiddetli enflamasyonda edinsel bağışıklık sistemini sakinleştirici
RAS aktivitesi azaltıcı, tansiyon düşürücü, damar açıcı
İnsülin duyarlılığı artırıcı olarak görev alır.
Ayrıca D vitamini eksikliği magnezyum eksikliğine de neden olduğu için, direnç düşüklüğü artar, hastalık beraber veya sonradan görülen yan etkiler artar. D vitamini eksikliği uzun COVID‘in en önemli nedenlerinden biridir.
D vitamini güneşlenme sonrası deride sentezlenince (takviyeye kıyasla) bağışıklık hücrelerinin RNA’sında olumlu değişiklikler ile birlikte cilt ve cilt altında nitrik oksit sentezini ve beyinde dopamin sentezini artırır.
Depresyon, kronik yorgunluk sendromu, beyin sisi, uyku bozukluğu ve fibromiyaljisi olan hastalarda takviye ile birlikte güneşlenmek tedavi yanıtını artırmış, bulguları belirgin olarak azaltmıştır.
Günde 15-20 dakika güneşte kalmanın sayılan yararları yanında günde yarım saatten fazla, ve ilk 15 dakika harici kıyafetsiz veya güneş koruyucusuz güneşin altında zaman geçirmek, bronzlaşmak için saatlerce güneşin altında yatmak hiç iyi bir fikir değildir. Hem deri kanserleri hem de melanoma riski artar. Güneşlenirken dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli nokta da gözleri korumaktır. Uzun süreler UV radyasyona maruz kalmak katarakt, fotokonjunktivit ve makula/retina dejenerasyonuna ve nadir de olsa iris melanomuna neden olur.
Yazın yeteri kadar güneş almanız halinde kışın size yetecek kadar D vitamininiz olacaktır, ancak çalışan veya hareket kısıtlılığı nedeniyle dışarı az çıkan kimselerde bu mümkün olamamaktadır.
Kış başı doktorunuz ile görüşüp uygun miktarda D vitamini takviyesi alın. Pandemi nedeniyle pek çoğumuz 2020 bahar-yaz ve sonbaharını evde geçirdiğimiz için D vitamini düzeylerimiz çok düşük. 2020-2021 başında hiç baktırmadıysanız veya en son 6 aydan baktırdıysanız ilk işiniz gidip D vitamini düzeyinizi ölçtürmek olsun.
D vitamini takviyesini ayda-haftada bir yerine günlük olarak küçük dozlarda almaya çalışın.
Yazın az güneşleniyorsanız veya kışın takviyeye ek olarak D vitamininden zengin beslenin: Balıklar, ciğer, yumurta ve güneşte kurutulmuş mantarlar.
D vitamini takviyesi ile birlikte, kalsiyum birikmesini önlemek için K2 vitamini almak önemlidir. Takviye için doktorunuza danışın.
K2 vitamininden zengin besinler şunlardır: yeşil yapraklı sebzeler, turpgiller, bamya, soğangiller, kuşkonmaz, yeşil fasulye, kereviz, kivi, yumurta sarısı.
Kışın kilo almamaya çalışın, olan D vitamininiz yağ dokusunda hapsolmasın.
Mart ortası-Ekim başı, 11-15.00 saatleri arasında 15-20 dakika güneşlenmeniz yeterli. Daha fazla güneşlenmek daha fazla D vitamini sentezine neden olmaz (Aktif D vitamini kendi sentezine fren koyar).
Yüzününüz lekeleniyorsa şapka takın. Ellerinizin üstü lekeleniyorsa ellerinizin üstüne güneş koruyucu sürün. Bacaklarınızı biraz daha fazla güneşlendirmeye çalışın. Gözlerinizi için mutlaka güneş gözlüğü ve/veya şapka takın. 20 dakika günlendikten sonra güneş alan yerlerinizi örtebilir veya koruyucu sürebilirsiniz. 15SPF sürmek, D vitamini sentezini %99 azaltır.
Hiperkalsemisi ve/veya granülomatöz hastalığı olanlarda D vitamini tedavisi hiperkalsemi riski taşır; tedaviyi mutlaka bir hekim düzenlemelidir.
Kaynak: https://www.banutascifresko.com/yararli-bilgiler/d-vitamini-ve-covid-19/
