Nedeni bilinmeyen ateş (NBA), infeksiyonlar, tümörler, multisistem hastalıkları, nadir görülen bazı hastalıklar gibi çok farklı nedenlerden köken alabilmesi nedeniyle tüm tıp dallarını ilgilendiren önemli bir tanısal problemdir. İlk olarak Petersdorf ve Beeson tarafından 1961 yılında; en az üç haftadır 38.3°C’nin üzerinde süren ve hastanede bir haftalık araştırmaya rağmen nedeni bulunamayan ateş olarak tanımlanmıştır. Daha sonra Durack ve Street, tanı yöntemlerinin gelişmesi ve birçok incelemenin ayaktan yapılabilmesi nedeniyle bu süreyi üç güne indirmeyi önermişlerdir.
NBA’ya neden olan hastalıklar coğrafi bölgeye, hastanın yaşına, sağlık hizmetlerine ulaşma kolaylığına, ülkenin sosyoekonomik durumuna göre değişmektedir
NBA olgusunun etyolojik araştırmasında öncelikle ayrıntılı anamnez ve fizik muayene yapılmalıdır. Daha sonra laboratuvar tetkikleri, görüntüleme yöntemleri ve biyopsi gibi invaziv işlemlerle tanıya ulaşılmaya çalışılır. NBA'ın en sık etyolojileri genellikle enfeksiyon hastalıkları, malign hastalıklar, enfeksiyon dışı inflamatuar hastalıklar, diğer tanılar ve tanı koyulamayanlar olmak üzere beş grup altında toplanmıştır. Enfeksiyöz nedenlerinden en sık bildirilenler apse, tüberküloz, infektif endokardit ve brusellozdur. Enfeksiyon dışı inflamatuar hastalıklardan en sık erişkin Still hastalığı ve malignitelerden en sık lenfomalar bildirilmiştir.
ltta yatan hastalıklardaki tanı sürecini doğru yönetmek, doğru testler, doğru biyopsi ve doğru patolog seçimi çoğu zaman hayati önem taşımaktadır. Tüm bunlara rağmen nedeni bilinmeyen ateş vakalarının yaklaşık yüzde 15-30'unun sebebi bulunamamaktadır.
Nedeni bilinmeyen ateşe en sık;
Halsizlik
Kilo kaybı
Gece terlemeleri
Üşüme
Titreme
İştah kaybı
Zaman içinde vücutta kas erimesi
Yaşlı hastalarda şuur bulanıklıkları eşlik etmektedir.
En sık enfeksiyon sebeplerinin başında tüberküloz gelmektedir. Sadece akciğer kökenli veremler değil, akciğer dokusunda olmadan lenf bezlerinin şişmesiyle görülen tüberküloz vakaları öne çıkmaktadır. Bu hastalarda kalp kapakçıkları da incelenir. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da taze süt ve peynir tüketimi çok fazla olduğu için bu hastalarda öncelikli olarak brusella sorgulanmaktadır. Bunun dışında bazı ender olan parazital enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, özellikli bazı virüs tipleri nedeni bilinmeyen ateşler içinde yer alır.
Enfeksiyon dışı sebeplerde en önemli öge romatolojik hastalıklardır. Burada vaskülitler ön plandadır. Bunun yanında Behçet hastalığı ve Ailevi Akdeniz ateşi (FMF) hastalığı da nedeni bilinmeyen ateş hastalıkları içindedir. Bu hastalıklar iyi sorgulanmalıdır. Behçette ağızda ve genital bölgelerde yaralar olur. Bazen de damar tıkanıklıklarına yol açabilmektedir. Sistemik bir hastalıktır, küçük büyük tüm damarları tutabilir. FMF ise karın ağrıları ve göğüs ağrıları ile giden sıklıkla ateş süreleri daha kısa olan ancak periyodik ateşler yapan bir gruptur. Buradaki önemli nokta bu hastalıkların tanısı ne kadar erken konulursa organ yetmezliğinin önüne o kadar erken geçilmiş olmaktadır. Bunun yanında bu tür hastalıklardan ölümler de büyük oranda engellenmiş olmaktadır.
Solid organ kanserleri grubuna giren akciğer kanseri, meme kanseri ve pankreas başı kanseri ile hematolojik kanserler grubuna giren lenf bezi kanserleri de nedeni bilinmeyen ateş açısından sık rastlanılan ve değerlendirilmesi gereken gruplardır.
Ayrıntılı öykü ve bazen genetik incemeler gerektiren özellikli hastalıklar da nedeni bilinmeyen ateşte karşılaşılan hastalıklardandır. Örneğin subakut tiroidit denilen bir çeşit tiroit hastalığı nedeni bilinmeyen ateş yapabilmektedir. Çok gözden kaçırılan ve araştırmada çok yanıltan bir gruptur. Daha çok halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı ve ateş görülen bir hastalıktır. Bazen bir boğaz ağrısıyla başlar. Tiroidin kendi dokusunu yıkmasıdır. Enfeksiyon bu hastalığı tetikleyebilmektedir. Ayrıca gözden kaçırmamak gereken özellikle ileri yaşlarda tiroidin hızlı çalışması, hipertiroidi tabloları ve hastanın ne ilaçlar kullandığını iyi sorgulamak gerekmektedir. Bunlar da nedeni bilinmeyen ateşlere yol açabilmektedir.
Kaynak: https://www.sabah.com.tr/kadin/2019/02/04/nedeni-bilinmeyen-ates-ciddi-hastaliklarin-sinyali-olabilir
