ONKOLOJİK HASTALARDA ENFEKSİYON

Hematoloji ve onkoloji hastalarında, tedavi sırasında enfeksiyon ile karşılaşma sıklığı ve bunun meydana getirdiği komplikasyonlar oldukça yüksektir. Hastaların enfeksiyon riski açısından tedavinin başından itibaren takip edilmesi, enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkan kayıpları engellemektedir.

Enfeksiyon Etkenleri
1- Bakteriler: Başta Stafilokoklar olmak üzere Gram pozitif koklar ve Esherichia coli gibi Gram negatif çomaklar en sık enfeksiyon etkenleri olarak karşımıza çıkar.
2- Mantarlar: “Mayalar” ve “küfler” olarak iki gruba ayrılır. Mayalardan Candida türleri sıklıkla kateter kaynaklı kan dolaşımı enfeksiyonlarına yol açarken tanı ve tedavi açısından sorun oluşturan en önemli küf mantarı Aspergillus cinsidir. Nötropenik dönemde maske kullanılmasının önemli gerekçelerinden biri olan Aspergillus cinsi küf mantarları, hava yolu ile bulaşarak ağır akciğer enfeksiyonuna neden olabilir.
3- Virüsler: Influenza (grip), RSV, adenovirus gibi damlacık yolu ile bulaşan virüslerin yanı sıra vücutta latent (gizli) olarak bulunan CMV, EBV gibi virüsler özelikle nötropenik (veya lenfopenik) dönemde önemli enfeksiyonlara yol açabilir. Nötropeni süresi uzadıkça CMV enfeksiyonu riski artacağından enfeksiyonun ortaya çıkmadan önlenmesi amacıyla belli aralıklarla kan tetkiki yapılır.
4- Parazitler: Yassı, kancalı, uzun veya şerit şeklinde olabilen Helmint grubu barsak parazitlerinin yanı sıra karaciğeri, akciğeri, beyni, kan dolaşımını etkileyen farklı parazit türleri ve tek hücreli amipler bulunur. Hastalık sürecinde kirli kaynaklarla temas azaldığından parazit enfeksiyonlarının sıklığında artış görülmez.

Enfeksiyon Kaynakları
Toplum kökenli enfeksiyonlarda enfeksiyon kaynakları; hastanın kendi florası, çevresel ortam ve hasta yakınlarıdır. Hastane kökenli enfeksiyonlarda ise belirtilen kaynaklara ek olarak tıbbi gereç ve işlemler, hastane içi çevresel ortam, sağlık personeli, diğer hastalar ve hasta yakınlarıdır.

Hematoloji ve onkoloji hastaları enfeksiyonlardan korunmak için neler yapmalı?

Eller; yemek, tuvalet öncesinde ve sonrasında ya da gazete gibi eşyalara dokunulduktan sonra mutlaka yıkanmalıdır. Eller yıkanırken su ve sabun kullanılabilir ancak tuvalet sonrası antiseptik solüsyon kullanılmalıdır. Eller havlu yerine kağıt havlu ya da peçetelere silinmelidir.
İçme ve diş fırçalama amaçlı şişe sular kullanılmalı, musluk suyu kullanılacaksa en az iki dakika kaynatılmalıdır. Dişler günde iki kez yumuşak bir fırça ile fırçalanmalı, yemeklerden sonra ağız gargaraları yapılmalıdır. Diş macunu ve temizliğine dikkat etmek şartı ile protez kullanılabilir.
Açıkta satılan gıdalar ve restoranlardaki yemekler tercih edilmemelidir.
Çiğ olarak tüketilen tüm gıdalar çok iyi yıkanmalı, sirkeli suda bekletilmeli, iyi yıkanamayan meyveler tüketilmemeli, kabuklu meyveler soyulduktan hemen sonra yenmelidir.
Sadece pastörize süt ve süt ürünleri tercih edilmelidir.
Yemekler günlük olarak iyi pişirilmeli ve tüketilmelidir. Buzdolabında bir günden fazla bekletilmemeli, çıkarılınca mutlaka ısıtılarak yenmelidir. İşlenmiş et ürünlerinden uzak durulmalı, yumurta katı olarak pişirilerek tüketilmelidir.
İyi dinlenmeli, yeterli uyumalı ve odada kuru ve doğal çiçek gibi mikrop odakları olabilecek nesneler bulundurulmamalıdır.
İnsanlarla tokalaşıp öpüşmekten kaçınmalı ve daha az ziyaretçi kabul edilmelidir.
Hayvanlarla olan temas kesilmeli, hayvanların sık dolaştığı yerlerden uzak durulmalıdır.
Her gün ılık banyo yapılmalıdır. Tıraş olurken jilet yerine elektrikli tıraş makinesi kullanılmalıdır. Yatan hastaların varsa kateterinin ıslanmamasına özen gösterilmelidir.
Tırnaklar kökünden kesilmemeli, manikür ve pedikür yaptırılmamalıdır.
Yatan hastaların ziyaretçi kontrolleri doktorunun belirlediği kurallar çerçevesinde yapılmalıdır.
Yatan hastaların yemekleri diyetisyen önerisiyle hazırlanmalıdır.
Yatan hastalar kabız olmamaya özen göstermelidir. Böyle bir durumda doktora ve hemşireye bilgi vermelidir. Her dışkılama sonrası makat bölgesi hafifçe kurulanmalı, kadın hastaların temizliği önden arkaya doğru yapılmalıdır.