Sarı Humma Enfeksiyonu Afrika, Güney Amerika ve tropikal bölgelerdeki ülkelerde yaygın görülen bir viral enfeksiyondur. Bazı sivrisinek türleri ile taşınan enfeksiyon kolay yayılabilmesi nedeniyle bulaşıcılığı fazladır. Bu hastalığın henüz kesin bir tedavi yöntemi olmaması da hastalığın sonuçlarını tehlikeli boyutlara getirebiliyor. Bazen semptom göstermeden kendiliğinden iyileşen enfeksiyon, bazı durumlarda artan semptomlarla hastalığın ağır geçirilmesine neden olmaktadır. Sarıhumma hastalığı için yapılabilecek en iyi koruma aşı olmak ve sinek ısırıklarına karşı önlem almaktır.
Sarı Humma Hastalığı Neden Olur?
Sarı Humma hastalığının tarihi 1700’lerde kadar uzanmaktadır. İlk çıkış noktası Avrupa olan hastalık günümüzde yeni tipiyle tropikal bölgelerde karşımıza çıkmaktadır. Sivrisineklerle yayılan hastalıkla çok kolay enfekte olabildiği için Güney Afrika ve Güney Amerika seyahatleri öncesinde zorunlu aşılar arasına dahil edilmiştir. Sarıhumma aşısı sayesinde virüse karşı direnç kazanarak, hastalığı belirti göstermeden atlatmanın sağlanabilir.
Sarıhumma Belirtileri Nelerdir?
Bireylerde farklı belirtiler gösterebilen sarı humma hastalığı, bazen kendini belli etmezken bazı durumlarda hastalığın çok ağır geçtiği görülmektedir. İlk 3 – 6 gün arasında semptom vermeyen hastalığın sonrasında görülebilecek belirtiler arasında;
Akut Faz Dönem Belirtileri;
Ateş
Baş ağrısı
Sırt ve kas ağrısı
Işığa duyarlılık
İştah kaybı
Kırmızı gözler
Baş dönmesi
Kusma
semptomları gözlenmektedir. Yukarıdaki semptomlar gözlemledikten birkaç gün sonrasında kendiliğinden düzelme gösterebilir.
Toksik Faz Dönem Belirtileri;
Akut faz dönemindeki semptomların görüldüğü ve daha şiddetli hala geldiği toksik faz döneminde hastalığı daha ağır seyretmektedir.
Cildinizin ve göz beyazlarında sararma
Karın ağrısı
Burun veya gözlerde kanamalar
Karaciğer, böbrek yetmezliği oluşumu
Kalp atış hızında yavaşlama
Nöbet geçirme
gibi toksik faz belirtileri görülebilir. Ölümle sonuçlanabilen sarı humma hastalığının bu belirtileri ciddiye alınmalı ve tibbi yardım alınmalıdır.
Sarı Humma Tanısı Nasıl Konur?
Sarıhumma hastalığı belirtileri sonrasında kesin sonuca varabilmek için test yaptırmamız gerekir. Fiziki muayene ve belirtileri bildirdikten sonra kan testi yapılarak, kesin sonuca varılabilir. Sonucun pozitif çıkması durumunda doktorunuz tarafından yapılması gerekenler tarafınıza detaylı bildirilip, reçete edilecektir.
Sarı Humma Risk Faktörleri
Yayınlanması oldukça kolay sarı humma hastalığına karşı dikkat etmemiz gerekenleri bilerek, önlemler alabiliriz. Sarı humma nedeniyle oluşabilecek risk faktörleri arasında;
Enfekte Bölgelere Seyahat Etmek
Sarı Humma enfeksiyonunda risk faktörleri arasında, bu hastalığın bulunduğu bölgelere seyahat etmek yer alıyor. Hastalığın yaygın görüldüğü tropikal bölgelere yapacağınız tüm seyahatlerde, çok dikkatli olsanız dahi Aedes Aegypti Sivrisineği ısırığıyla anında enfekte duruma geçebilirsiniz.
Temaslı Kişilerle İletişim
Enfekte olan bireyler, kan ve tükürük teması yoluyla diğer sağlıklı kişilere hastalığın bulaşmasına sebep olabilir. Enfekte olan kişiyle sosyal mesafeyi koruyamamak, özel eşyaları ortak kullanmamak gibi durumlar risk faktörü oluşturmaktadır.
Sarı Humma Tedavi Yöntemleri
Sarıhumma hastalığı için geliştirilmiş bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Viral enfeksiyonlarda önerilen; dinlenme, iyi beslenme gibi önerilere uyarak, doktorunuzun yazacağı ağrı kesiciler takviye olarak alınmaktadır. Ağrı kesici ve semptom azaltmaya yönelik ilaç kullanımları sonrasında bakım için hastaneye yatırılabilir, burada gözlem altında tutabilirsiniz. Sarı humma enfeksiyonu kapmamak için yapılması gerekenleri bir sonraki başlığımızdan inceleyebilirsiniz.
Sarı Humma Hastalığını Önleme
Hastalıkla enfekte olan kişilerde % 20-50 oranında ölüm olması, bu hastalığı daha önemli hale getirmektedir. Günümüz için yüksek bir ölüm oranına sahip olan hastalıkla enfekte olmayı önlemek için;
1. Sarı Humma Aşısı
Güney Afrika, Güney Amerika ve hastalığın görüldüğü tropikal bölgelere seyahat edecekseniz, öncesinde zorunlu olan Sarıhumma aşısını yaptırmalısınız. Havalimanında kontroller sağlanırken, Sarı humma aşı kartı göstermeniz talep edilecektir. Seyahatten en az 10 gün öncesinde yaptırarak, bağışıklık kazanmış şekilde seyahatinizi gerçekleştirebilirsiniz. Sarıhumma aşısı yan etkileri olması ihtimaline karşı seyahatinizden hemen önce aşı yaptırmanız tavsiye edilmez. Bu nedenle 10 – 15 gün öncesinde yaptırmanız önerilmektedir.
2. Sivrisinek Koruması
Sivrisinek ısırıklarıyla yayılan enfeksiyon için kendinizi sivrisineklerden korumanız oldukça önemlidir. Isırıklara maruz kalmamak için sivrisineklerin en aktif olduğu saatlerde dışarı çıkmamaya ve sivrisinek istilası olan bölgelerde uzun kollu giyinmeye çalışmalısınız.
Bunun yanı sıra konakladığınız yerde cam açmak yerine, klima kullanabilir dışarıdan içeriye sivrisinek gelmesini engelleyebilirsiniz. Uyurken ısırmalara karşı cibinlik kullanımı da alınabilecek önlemler arasındadır
3. Sivrisinek İlacı
Kıyafetlerinize, derinize ve eşyalarınızın üstüne uygulayacağınız ilaç, sivrisineklere karşı kısmı koruma sağlayabilir. Cildinizde kullanımı sorun olmayacak olan sivrisinek ilaçları, kıyafetler dışında açık kalan kısımlara uygulayarak ısırıklara karşı önlem alabilirsiniz.
Günümüzde artan Covid-19 Virüsü gibi salgın hastalıklara karşı önceden önlem alarak kendimizi ve çevremizi korumamız sağlığımız açısından büyük önem taşıyor. Bebekler ve 60 yaş üstü kişilerde görülen salgın hastalıklar normalden daha fazla etki ederek ölümcül olabildiği için hastalık öncesi önlemler dikkate alınmasında fayda var. Sarı humma hastalığı Güney Afrika ülkelerinde görülmekle beraber, virüs taşıyan kişilerle olası temaslar nedeniyle hastalığın belirtileri görülebilir.
